Kaka zaboli i počne da trne palac, kažiprst, srednji prst i radijalna strana četvrtog prsta, kada se kao simptom javi oslabljen stisak šake, atrofija mišića palca, dijagnoza će biti sindrom karpalnog tunela/kanala. Karpalni tunel je anatomski deo smešten u korenu ručnog zgloba, a sindrom karapalnog tunela je stanje koje pogađa srednji nerv, pri prolasku kroz isti. Posledično se javlja i nezgrapnost u rukama, uz često ispadanje predmeta iz prstiju. Simptomi počinju postepeno i učestalo da se ponavljaju, a tokom noći javlja se bol koji narušava san. Može se proširiti na celu ruku, do lakta, pa čak i do ramena, a u nekim slučajevima dovodi i do mišićne slabosti.
Kompleksan splet mišića, kostiju, tetiva i nerava
Specijalista fizikalne medicine i rehabilitacije dr Marijana Todorović u razgovoru za eKlinika portal opisuje kako nastaje sindrom karpalnog kanala (Carpal Tunnel Syndrome – CTS):
– Do pritiska na srednji nerv dolazi prilikom upale tetiva fleksora (mišića odgovornih za savijanje), što na njega vrši kompresiju. Najpre stradaju čulna vlakna, a zatim i motorna vlakna samog nerva. Kroz kanal koji se nalazi u srednjoj trećini baze dlana, i koji je sa tri strane ograničen karpalnim kostima, prolaze nerv (nervus medianus) i devet tetiva fleksora. Oivičen je koštanim izbočenjem i trapezoidnom kosti u korenu palca, a na prednjoj površini nalazi se fleksorni retinakulum. Retinakulum je snažna traka koja se vezuje za pojedine kosti šake. Kada se pritisak povećava, unutar karpalnog tunela nastaje pritisak i na sam nerv, a upravo kompresija srednjeg živca uzrokuje atrofiju mišića tenara koji pokreće palac, slabost i druge probleme u okolnoj regiji palca – fleksora (flexoroponens, abductor i oponens policis brevisa). Vrlo često se javlja i obostrano.
Zašto dolazi do ovog stanja i u kakvoj je vezi sa trudnoćom
Prema rečima dr Todorović, faktori rizika uključuju gojaznost, trudnoću, genetsku predispoziciju, reumatoidni artritis, smanjenu funkciju štitaste zlezde, prekomerno ponavljane pokrete u ručnom zglobu u istom položaju, traume i neki benigni tumori poput lipoma, a teški oblici CTS se javljaju kod polineuropatija.
– Reumatoidni artritis dovodi do upale tetiva fleksora, a hipotireoza uzrokuje taloženje mukopolisaharida (polisaharida sa visokim sadržajem šećera) unutar ivice živca (perineurum), središnjeg živca (n.medianusa) i ovojnica tetiva mišića fleksora koji prolaze kroz karpalni tunel. Benigni tumori poput lipoma mogu rasti unutar tunela i smanjiti prostor za prolazak nerva. Ponavljajući pokreti, poput kucanja na tastaturi veoma su čest razlog zbog koga se pacijenti javljaju – objašnjava naša sagovornica, odgovarajući i na pitanje čitalaca eKlinika portala o pojavi ovog problema u toku trudnoće.
– Do česte pojave CTS u trudnoći dolazi zbog hormonskih promena, visokog nivoa progesterona i zadržavanja tečnosti sto dovodi do oticanja sinovije (deo unutrašnjeg sloja zgloba koji je odgovoran za pokretljivost). Problem kod trudnoće može biti i prekomerna telesna težina, povećano zadržavanje vode, pojava edema, višeplodna trudnoća, kao i gestacijski dijabetes – precizira dr Todorović.
CTS (Carpal Tunnel Syndrome) Foto: Shutterstock
Kako se postavlja dijagnoza
Durkanov test kompresije je jedan od prvih dijagnostičkih načina i podrazumeva pritisak doktora, sa oba palca na nerv, kako bi se definisao prag bola uz trnjenje duž sake, a Tinelov test je lagano dodirivanje nerva, da bi pacijent osetio trnce u prstima. Dalje mogu uslediti, kako objašnjava naša sagovornica, radiografija, ultrazvuk mekih tkiva koji ukazuje na otok nerva, ispitivanje brzine nervne provodljivosti i po potrebi magnetna rezonanca.
– Konsenzus za postavljanje dijagnoze predstavljaju utrnulost u distribuciji središnjeg živca, noćni i svakodnevni bol, atrofija mišića tenara, pozitivan Tinelov znak u karpalnom kanalu, kao i pozitivan nalaz u toku ispitivanja brzine provodljivosti nerva – navodi dr Todorović i napominje da je neophodno isključiti druge uzroke trnjenja i bola duž ruke i šake zbog promena u regiji cervikalno-torakalnog dela kičmenog stuba, kao sastavnog dela nekih drugih spomenutih oboljenja (artritis, dijabetes, hipotireoza) ili trudnoće.
Lečenje fizikalnom terapijom uz medikamente, operacija – krajnje rešenje
Lečenje moze biti konzervativno i operativno, a dr Marijana Todorović objašnjava da u konzervativni način spadaju upotreba NSAIL (nesteroidnih antiinflamatornih lekova u koje spadaju preparati poput krema i gelova) i analgetika. Ukoliko nema poboljšanja, pribegava se infiltraciji depoa preparata kortikosteroida i to u vidu injekcija na mesto kompresije nerva u sam karpalni tunel. Ona, međutim, naglašava da svi ovi tretmani imaju ograničeno delovanje i da je osnova lečenja fizikalna terapija sa primenom agenasa uključujući i kineziterapiju.
– Fizikalna terapija ima dva cilja: prvi je smirivanje simptoma (bola, trnjenja, otoka), a drugi je povećavanje pokretljivosti šake i elastičnosti skraćenih tetiva. U tu svrhu se koriste različiti modaliteti fizikalne terapije: kriomasaža, elektroterapije, laseroterapije, ultrazvuk, elektrostimulacija… Po smirivanju simptoma i nakon poboljšanja pokretljivosti i fleksibilnosti šake uključuje se program kineziterapije, i to jačanja mišića podlaktice i šake. Kod hroničnih formi bolesti lečenje traje više nedelja, pa i meseci.
Ukoliko, međutim, nema poboljšanja ni posle šest meseci konzervativnog lečenja, pristupa se operativnom zahvatu koji je uspešan u oko 90 odsto slučajeva, dok je u oko 35 odsto situacija moguć recidiv u toku 5 godina od operacije.
– Rehabilitacija nakon operacije je takođe dugotrajna – kaže dr Todorović i sugeriše da ne treba čekati mnogo po pojavi navedenih simptoma, budući da sindrom karpalnog tunela koji traje više nedelja ili meseci dovodi do većih ograničenja pokreta, posledično i do skraćenja fleksornih tetiva kao i jos jače kompresije na nerv, što otežava i produžava lečenje.
Predlog samopomoći pacijentima sa CTS
U metode kojima može da se olakša ovo stanje najpre spada izbegavanje provocirajućih identičnih pokreta (obično je to svakodnevno višesatno korišćenje kompjutera, miša, tastature).
– Izbegavajte da nosite nešto teško a ako morate, koristite kolica. Pomoći će i korišćenje lokalnih nesteroidnih antiinflamatornih lekova (gelovi, masti, kreme, flasteri protiv bolova), a svim osobama koje imaju ovaj problem preporučuje se nošenje odgovarajucih ortoza za ručni zglob – poručuje dr Marijana Todorović, specijalista fizikalne medicine i rehabilitacije u IOHB „Banjica“.
Operisala i sad ne trne ali sam invalid. Dr je čak i zakazao ponovnu operaciju pa odustao. Nakon 1 godine. I druga ruka je “ načeta“ ali se više ne smem upustiti u avanturu