Kod 20 odsto zaraženih virusom Zapadnog Nila javljaju se simptomi slični gripu Foto: Shutterstock
Klimatske promene, intenzivan međunarodni saobraćaj, širenje vektora na nova geografska područja, češće izlaganje ljudi divljim životinjama i insektima, razlozi su za širenje bolesti u nastajanju, a među njima je i groznica Zapadnog Nila (GZN) koju prenose komarci. Izazivaju je inficirane ženke komaraca, a simptomi se kod čoveka javljaju tri do 14 dana od uboda.
Isprva se mislilo da ovak virus prenose samo tigrasti azisjki komarci, međutim, kada je 2012. godine ova groznica prvi put dijagnostikovana u Srbiji ispostavilo se da su njome kod nas zaraženi, i da je prenosi domaći kuleks pipines komarac.
Simptomi
Groznica Zapadni Nil je, inače, virusno oboljenje koje se prenosi ubodom zaraženog komaraca. Većina inficiranih osoba, 80 odsto, nema nikakve simptome i znakove bolesti. Kod manjeg procenta zaraženih osoba, oko 20 odsto, simptomi podsećaju na grip, sa naglom pojavom povišene telesne temperature, glavoboljom, bolovima u mišićima i zglobovima, umorom, blagim prolaznim osipom i limfadenopatijom (uvećanje limfnih čvorova).
Teška klinička slika
Kod manjeg broja osoba, javljaju se ozbiljni simptomi u vidu težih zapaljenskih bolesti centralnog nervnog sistema. Takva teška klinička slika javlja se kod kod jedne na 150 zaraženih osoba, i češće su kod osoba starosti od 50 godina pa naviše, a najčešće kod starijih od 75 godina.
U okviru teške kliničke slike, koja moža imati i fatalne posledice, dolazi do nastanka aseptičnog meningitisa ili encefalitisa, odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti, koji zahteva hospitalizaciju. Kod njih se, takođe, javljaju glavobolja, ukočen vrat, stupor (tupost), dezorijentisanost, koma, tremori, konvulzije, slabost mišića i paraliza. U riziku da razviju teži oblik bolesti su hronični bolesnici, a pogotovo kardivaskularni.
I osobe koje se izbore sa infekcijom, nakon što je preleže mogu da razviju dugotrajne posledica, kao što su umor, gubitak pamćenja, teškoće prilikom hodanja, mišićna slabost i depresija.
Da bi slučaj infekcije virusom Zapadnog Nila bio potvrđen, uz ispoljenu kliničku sliku meningitisa, encefalitis i meningoencefalitisa, neophodno je da se potvrdi prisustvo odgovarajućih antitela u likvoru kod obolelog pacijenta.
Groznicu prenose ženke
Ovaj virus prenose ženke, tačnije ženke komaraca. One se hrane krvlju, a mužjaci voćnim sokovima. Komarce, naime, privlače isparenja iz naše kože, a ta isparenja i znoj sadrže preko tri stotine različitih komponenti. Komarac nađe žrtvu na osnovu koncentracije ugljen-dioksida, i na osnovu toga prilazi žrtvi, a onda posle toga bira mesto za ubod.
Stručnjaci kažu da svako ko za tri do 14 dana dobije temperaturu, groznicu, glavobolju treba da ode kod lekara, jer se baš u tom periodu i javljaju simptomi.
Bolest se ne prenosi sa čoveka na čoveka, vazdušno, hranom, a ni seksualnim putem. Međutim, može se preneti transfuzijom krvi, transplantacijom organa, transplacentarno sa majke na dete i dojenjem.
Groznica Zapadnog Nila se u većini slučajeva završava potpunim oporavkom, posle nekoliko nedelja i meseci. Protiv nje ne postoji specifična terapija, niti vakcina. Leči se lekovima, samo simptomatski, a pravu preventivu predstvalja uništavanje komaraca.
Mere prevencije
– Izbegavajte boravak van kuće u zoru i sumrak
– Tokom boravka na otvorenom koristite repelente
– Nosite odeću sa dugačkim rukavima i nogavicama
– Koristite zaštitne mreže na vratima i prozorima
– Isušite izvore stajaće vode
– Najmanje jednom nedeljno praznite vodu iz saksija, posuda za kućne ljubimce…
– Ukloniti odbačene gume
– Ograničiti davalaštvo krvi u područjima gde cirkuliše virus
– Izbegavajte da pijete pivo jer lete ne pivopije
– Smanjite slatkiše, ujedaju njihove ljubitelje
– Ne stavljate parfeme jer ih oni privlače
– Perite noge, privlače ih jaki mirisi nogu
– Stavite mrežice na prozore
– Redovno menjajte vodu iz vaza, posuda za cve}e
– Bacite stare gume
– Komarcima smetaju etarska ulja
– Pogotovo im smeta ulje eukaliptusa i karanfili}a
– Pored prozora možete staviti posudu sa malo sirća, i ono ih odbija ili ga namažite na izložene delove kože
– Zasadite u bašti ili na terasi bosiljak, ne podnose njegov miris
Potekao iz oblasti Zapadni Nil u Ugandi
Ovaj virus prvi put je izolovan i identifikovan upravo u oblasti Zapadni Nil u Ugandi 1937. godine. Danas je ovaj virus najrasprostranjeniji arbovirus na svetu, odnosno virus koji se prenosi insektima, a rezervoar zaraze su ptice, uglavnom gavrani i čavke.
Spada u preteće bolesti u Evropi, odnosno to su bolesti u nastajanju, čija je učestalost u poslednje dve decenije porasla. Na pojedinim područjima Evrope prisutna je još od 60-ih godina prošlog veka.
Zvanično, prvi put je registrovana kod građana u Srbiji krajem jula 2012. godine. Od 2012. do 2019. godine u našoj zemlji registrovano je ukupno 1.016 slučajeva zaraze i 98 smrtnih ishoda, zvanični su podaci Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanovović Batut“. Prošle, 2020. godine, Srbija prvi put nije zabeležila nijedan slučaj zaraze ovim virusom u humanoj populaciji, a bilo je zaraženih komaraca.
