Početkom covid 19 pandemije, istraživanja su pokazala da je gotovo jedna trećina obolelih ljudi na intenzivnoj nezi doživela fatalne komplikacije kao rezultat prekomernog zgrušavanja krvi. To je bio povod za brojna naučna istraživanja te pojave, a u časopisu Anesthesia & Analgesia objavljena je najnovija pilot studija hospitalizovanih pacijenata obolelih od covid 19 koja ukazuje da bi mala doza antikoagulansa aspirina mogla da smanji potrebu za mehaničkom ventilacijom i prijemom na intenzivnu negu, kao i rizik od umiranja.
Lepljiva krv koja se lako zgrušava
Prethodna istraživanja otkrila su da su mnogi od covid 19 pacijenata imali neobično „lepljivu“ krv koja se lako zgrušava, a prekomerno zgrušavanje krvi često može da bude fatalno.
– Kada smo saznali za vezu između krvnih ugrušaka i covid 19, znali smo da bi aspirin, koji se koristi za sprečavanje moždanog i srčanog udara, mogao da bude važan za pacijente obolele od covid 19 – izjavio je anesteziolog dr Jonathan Chow sa George Washington University School of Medicine and Health Sciences u Vašingtonu.
Aspirin pomaže u sprečavanju stvaranja ugrušaka ili tromba
„Razređivanjem“ krvi aspirin pomaže u sprečavanju stvaranja ugrušaka ili tromba koji mogu da blokiraju krvne sudove koji opskrbljuju srce, mozak, pluća i druge vitalne organe. Jedno od poznatih ograničenja aspirina, kao preventivnog tretmana, je to što dovodi do malog povećanja rizika od krvarenja. S obzirom na nisku cenu aspirina i dokaze o njegovoj sigurnosti i efikasnosti kod kardiovaskularnih bolesti, dr Chow i njegove kolege odlučili su da sprovedu pilot studiju hospitalizovanih pacijenata sa covid 19.
Smanjenje najrazornijih efekata covid 19
Njihova analiza pokazuje da je niska doza aspirina neposredno pre ili posle prijema u bolnicu povezana sa značajno smanjenim rizikom od odlaska na respirator, odnosno u intenzivnu negu i smrtnosti u bolnici. Istovremeno, istraživači nisu pronašli dokaze da je aspirin povećao rizik od krvarenja.
– Aspirin je jeftin, lako dostupan, a milioni ga već koriste za lečenje raznih zdravstvenih stanja. Ovo otkriće je velika pobeda za one koji žele da smanje rizik od nekih najrazornijih efekata covid 19 – ističe dr Jonathan Chow. Pored sprečavanja zgrušavanja krvi, aspirin smanjuje nivo imunološkog signalnog molekula ili citokina zvanog interleukin-6 u krvi. Molekul je povezan sa imunološkom prekomernom reakcijom, poznatom i kao „citokinska oluja“ koja može da utiče na inficirane ljude u intenzivnoj nezi.
Za oko 50 odsto manji rizik od smrti
Autori ove studije naglašavaju da bi drugi istraživači trebalo da sprovedu nasumična kontrolisana klinička ispitivanja kako bi se potvrdili svi dosadašnji nalazi. Njihova retrospektivna studija analizirala je evidenciju 412 odraslih sa dijagnozom covid 19 koji su primljeni u jednu od nekoliko bolnica u Sjedinjenim Američkim Državama, između marta i jula 2020. godine. Od tih ljudi, 98 je uzimalo aspirin nedelju dana pre prijema ili tokom prva 24 sata nakon prijema. Istraživači su upoređivali kako je tekla bolest kod osoba koje su uzimale aspirin, sa ishodima 314 pacijenata koji nisu pili taj lek. Među onima koji su uzimali aspirin, srednja dnevna doza je bila 81 miligram, a srednja dužina lečenja 6 dana. U svojoj analizi podataka, istraživači su uzeli u obzir druge promenljive za koje su naučnici pokazali da utiču na težinu covid 19 infekcije, uključujući starost, pol, indeks telesne mase, rasu, hipertenziju i dijabetes. Posle ovih prilagođavanja, upotreba aspirina bila je povezana sa 43 odsto smanjenim rizikom od prijema u jedinicu intenzivne nege, 44 procenata smanjenim rizikom od potrebe za respiratorom i 47 odsto smanjenim rizikom od umiranja u bolnici.
Teško uočavanje mikrotromba
Zanimljivo je da istraživači nisu otkrili razliku u otvorenoj trombozi između grupa pacijenata koji su uzimali aspirin i onih koji nisu. Otvorena tromboza je pojam velikih krvnih ugrušaka koji se pojavljuju na standardnim dijagnostičkim snimcima. Međutim, kako su istakli, broj slučajeva tromboze u obe grupe bio je nizak, što ograničava statističku pouzdanost ovog nalaza. Pored toga, primetili su da je mali krvni ugrušak ili mikrotromb, teško uočiti bez upotrebe specijalističkih, nestandardnih tehnika snimanja. Istraživači priznaju da je njihov uzorak nije bio veliki i da je studija bila posmatračka, što znači da nije mogla da dokaže da je aspirin smanjio težinu covid 19 kod hospitalizovanih pacijenata. Ljudi koji su uzimali aspirin možda su imali različite medicinske tretmane zbog njihovih osnovnih stanja, što bi moglo da utiče na rezultate istraživanja. Autori studije takođe navode da nisu mogli da uzmu u obzir druge lekove koje su ljudi možda uzimali i koji bi mogli da povećaju rizik od nastanka krvnih ugrušaka, kao što su pilule za kontrolu rađanja i hormonska terapija.
Koliko dugo treba piti aspirin posle Kovida 19?